Kies een categorie

Een archeologische vondst, gaaf voor historici, maar vanuit projectmanagement bekeken komen de hieruit voortkomende werkzaamheden vrijwel altijd op het kritieke pad. Slecht nieuws voor opdrachtgevers en aannemers, want het betekent altijd vertraging en dus ook kosten. In dit artikel praat ik je met Jaap Springelkamp bij wat als aannemer je positie is en leg ik uit wat zo’n vondst betekent binnen de nieuwe UAV_GC 2025.

Per januari 2025 werd de nieuwe UAV-GC vastgesteld. Tijd om te kijken wat de impact is van deze vernieuwde versie. Samen met met Jaap Springelkamp wordt de nieuwe paragraaf 2a tegen het licht gehouden. In de GC werd als Leidend principe opgenomen dat partijen steeds met elkaar moet blijven communiceren terwijl zij zich ook proactief moeten opstellen. Alhoewel die verplichting niet juridisch afdwingbaar is, heeft zij zeker een juridische betekenis. In de bijdrage wordt stilgestaan bij dit Leidende principe en de inkleuring van de waarschuwingsverplichting.

Het bouwteam blijft zich in populariteit verheugen. Toch stappen veel aannemers in een dergelijke constructie zonder exact te weten welke partij voor welke ontwerpinput aansprakelijk is. In deze bijdrage worden de verschillende niveaus van aansprakelijkheid behandeld en worden praktische tips gegeven.

De bouwteamconstructie is erg populair. Reden genoeg om stil te staan bij de economische aspecten van deze samenwerking. Aan de hand van rechtspraak wordt gekeken wat de betekenis is van het zogenoemde taakstellend budget: wat is de impact voor de samenwerking als bijvoorbeeld dit budget wordt overschreden? Ook zoomen we in op de exit regeling. Wat krijgt een aannemer aan vergoeding voor zijn ontwerpactiviteiten als het bouwteam moet worden verlaten?

De bouwteam overeenkomst wordt steeds belangrijker. Voordat partijen met elkaar in bouwteam verband gaan werken moeten er goede afspraken worden gemaakt over de omvang van de ontwerp verplichtingen. Hierdoor kunnen faalkosten worden voorkomen. Bij wijze van checklist passeren in dit artikel de meest relevante aspecten de revue. De checklist kan als goede basis dienen het project in gezamenlijkheid aan te vliegen.

Het bouwteam is een nieuwe manier van samenwerking binnen projecten. Reden genoeg stil te staan bij een aantal voor de praktijk belangrijke aspecten.Welke doelen beoogt het bouwteam eigenlijk? Op basis van welke voorwaarden werken partijen met elkaar samen? Ook komt aan de orde of er standaardmodellen zijn voor deze samenwerking en wordt naar het verzekeringsaspect gekeken.

Kwaliteitsborging en dus ook certificering is een actueel thema in de sector. In dit artikel wordt het verschil uitgelegd tussen een product en een procescertificaat. Tenslotte wordt ook gekeken naar de rol van de kwaliteitsborger waarvan de inschakeling per 01 januari 2024 wettelijk verplicht is voor projecten die vallen onder aanneming van een bouwwerk.

Per 01 januari 2024 is er een nieuwe omgevingswet waarbij tal van zaken zijn veranderd. In deze bijdrage wordt stilgestaan bij de nieuwe ecologische zorgplicht. Voordat feitelijke werkzaamheden kunnen worden verricht moet de aannemer steeds nagaan of sprake is van de aanwezigheid van beschermde diersoorten. Het negeren van die plicht is een economisch delict. De zorgplicht moet steeds worden nagekomen, wie verantwoordelijk is voor de ecologische informatie is steeds afhankelijk van de soort overeenkomst.

Er is een tendens waarneembaar dat projecten steeds meer moeten worden uitgevoerd op basis van kwaliteitsborging. Het hebben van een NEN ISO 9001 certificaat is dus niet alleen belangrijk maar ook voorwaarde een project binnen een beheerste procesmatige omgeving te kunnen uitvoeren. Het niet werken conform dat systeem, terwijl dat wel contractueel was overeengekomen, kan vergaande gevolgen hebben voor de aannemer. In deze bijdrage worden enkele rechtszaken over dit onderwerp behandeld.

Uit een recente uitspraak van de hoogste rechter in Nederland kan worden afgeleid dat aannemers eerder aansprakelijk zijn voor hun bouwactiviteiten. Bouwen is maatwerk. Hetzelfde geldt voor de juiste inrichting van contracten en het tijdig overleggen met de verzekeraar. Bij ieder project moet worden bekeken welke zorgvuldigheidsnormen toepasselijk zijn, wat is de monitoring daarvan tijdens de realisatie en welke financiële effecten heeft dit voor de prijs?

Met de invoering van de Omgevingswet per 01 januari 2024 worden vele wijzigingen doorgevoerd. In deze bijdrage wordt gekeken wat het begrip participatie inhoudt en wat de mogelijke impact kan zijn voor UAV-GC contracten. De markt zal zich terdege moeten gaan oriënteren op het nieuwe proces van vergunningverlening, waarbij stakeholders vroegtijdig moeten worden betrokken. Als in de tenderfase hier geen aandacht voor is zullen risico’s in de vorm van uitloop van het werk en extra kosten het gevolg kunnen zijn.

Het komt steeds vaker voor dat toeleveranciers naast productinformatie ook panklare projectadviezen geven. Er wordt dan geadviseerd hoe hun materialen op detailniveau moeten worden verwerkt. In deze bijdrage wordt de positie van de toeleverancier geanalyseerd. Naast een overeenkomst van koop komen er ook bemoeienissen met het ontwerp. Op basis van rechtspraak blijkt dat de aansprakelijkheid hierdoor wezenlijk kan worden verzwaard. Ook worden tips gegeven voor disclaimers.

Met de invoering van de Omgevingswet per 01 januari 2024 komt de verplicht wettelijke inschakeling van de kwaliteitsborger in beeld. Hoog tijd te kijken wat zijn positie binnen een bouwcontract is en welke partij de kosten van de borger moet voldoen. Of en onder welke omstandigheden de borger toegang krijgt tot de bouwvergadering en wat de verhouding met de UAV-directie zal worden moet in de praktijk gaan blijken.

In de sector wordt het binnen de contractkaders steeds drukker. Naast klassieke partijen als aannemers en architecten zijn er tal van consultants en adviseurs. Deze groep heeft uiteindelijk vaak een beslissende rol in (ontwerp) keuzen. Maar hoe zit het nou eigenlijk met de aansprakelijkheid van deze groep? Tijd om eens stil te staan bij de juridische positie van deze opdrachtnemers aan de hand van recente uitspraken.

Om in een beheerst proces te werken is het van wezenlijk belang de systematiek van kwaliteitsborging te doorgronden. In deze publicatie wordt hier dieper op ingegaan en wordt verklaard waar het begrip "afwijking" vandaan komt. Het schrijven van goede afwijkingen vormt de rode draad van goed projectmanagement. Ook wordt nader ingegaan op het verschil tussen een afwijking en de wijzigingsprocedure. Tenslotte zien we wat de koppeling is tussen te nemen preventieve maatregelen en het actueel houden van het risicodossier.

Dit artikel is het slot van een tweeluik over de vraag wanneer er nu sprake is van een OG VTW of een opdrachtnemers wijziging. We zien dat niet onder alle omstandigheden een initiatief voor een wijziging vanuit de ON ook een ON VTW hoeft te zijn. Belangrijker is te kijken naar de oorzaak van de wijziging. Is die aan een OG toe te rekenen, dan is sprake van een OG VTW.

Veel discussies doen zich bij GC-contracten voor over de vraag of nu sprake is van een zogenoemde opdrachtgevers wijziging (OG Vtw) of dat er sprake is van een ON wijziging. Reden om de procedure van de wijzigingen eens nader te bekijken. In deze bijdrage komen ondermeer aan de orde: het stelsel van de opdrachtgevers wijziging (expliciet of impliciet); de prijsaanbiedingsprocedure en offerte kosten.

Bij een RAW-bestek zit veel informatie. In de praktijk kan hierdoor snel een discussie ontstaan over de vraag welke partij (opdrachtgever of aannemer) waarvoor verantwoordelijk is. Deze bijdrage gaat uitgebreid op deze vraag in, waarbij ook diverse voorbeelden vanuit de rechtspraak worden belicht. Tenslotte kijken we ook naar de meldplicht van een aannemer in de inschrijffase. Het artikel vormt een tweeluik met de vorige bijdrage (land en Water april 2023) over de RAW- systematiek.

In deze bijdrage staat de RAW-systematiek centraal. Beknopt worden de Delen 1, 2 en 3 besproken met de koppeling met de UAV 2012. Ook komt de economische functie van het bestek aan de orde en wordt het begrip kostenhomogeniteit behandeld.

Uit recente rechtspraak blijkt dat een aannemer soms tweemaal moet waarschuwen voor hetzelfde risico: namelijk en bij het uitbrengen van de offerte én bij de uitvoering van de werkzaamheden. Daarnaast wordt een uitspraak besproken over bouwtijdverlenging en wordt bezien wat van de aannemer wordt verwacht als hij voortbouwt op de ontwerpdocumenten van de opdrachtgever.

In dit artikel wordt aandacht besteed aan een rechtszaak over een hybride bestek. Naast resultaatsverplichtingen (een damwand met een dikte van 7.5 mm) was er voor de aannemer ook een ontwerpverplichting uit hoofde van de CUR 166. De arbiters geven duidelijk aan dat in een RAW ook prestatie-eisen kunnen zijn verwoord. Bij twijfel over strijdigheid had de inschrijver vragen moeten stellen bij de Nota van Inlichtingen.

Het niet voldoen aan een eis is een gebrek. Toch mag niet ieder gebrek leiden tot een weigering het werk te aanvaarden. Er wordt nader ingezoomd op het opleverproces binnen de GC 2005. Ook het verschil tussen vervroegde ingebruikneming en opleveren komt aan de orde. Tenslotte wordt aandacht besteed aan rechtspraak over niet complete opleverdossiers.

Wat is de impact van de gevolgen van Covid 19 danwel de Oekraïne crisis voor de prijs van projecten? Ondermeer komen aan de orde: het prijsvastbeding, het recht van opschorting, de opeisbaarheid van de bijbetaling, het leerstuk van kostenverhogende omstandigheden en het toepassingsmoment van par 44 UAV-GC 2005. Dit alles bezien vanuit de rechtspraak.

In dit artikel wordt ingegaan op diverse risicoallocatie regelingen en hun betekenis voor het contract. Welke risico’s mag een opdrachtgever bij de markt alloceren? Wat is de invloed van Voorschrift 3.9.A Gids Proportionaliteit dat zegt dat risico’s door de markt gedragen moeten kunnen worden. Een actueel overzicht van de rechtspraak geeft inzicht.

In de praktijk rijzen tal van vragen welke partij verantwoordelijk is voor welke ontwerpinput bij een GC-contract. Een overzicht met recente rechtspraak geeft helderheid. Een opdrachtgever blijft verantwoordelijk voor hetgeen door haar wordt aangedragen, tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen. Daarnaast is de ontwerpopgave van een opdrachtnemer niet bedoeld om fouten te herstellen in ontwerpprocessen van de opdrachtgever, anders dan via bijbetaling.

Stop, - en bijwoonpunten vormen in een GC-contract tools voor een opdrachtgever controle uit te oefenen op het feitelijke bouwproces. Genoemde milestones worden dan door de opdrachtgever in het goed te keuren verificatieplan opgenomen. Een stoppunt wordt behandeld als de procedure van acceptatie; er is letterlijk sprake van een stoplichtmodel: go of no-go. Een bijwoonpunt betreft de toetsingsprocedure.

Alhoewel de RAW-systematiek is toegesneden op Raamovereenkomsten, kan dit ook binnen een GC-contract worden opgenomen. Uit het besproken vonnis blijkt dat dit niet zonder gevaar is. Arbiters gaan in op het ontstaan van een deelopdracht, een eventueel afgegeven omzetgarantie en de door inschrijver opgegeven prijs per eenheid voor indicatieve hoeveelheden.

In deze bijdrage staat het begrip winst, risico en algemene kosten (wrak) centraal. Dit vanuit de systematiek van de GC. Ook wordt gekeken naar recente rechtspraak waarbij het wrak percentage op voorhand was gefixeerd. Niet klagen in de tender kan de opdrachtnemer dan duur komen te staan.

In deze bijdrage komen aan de orde het begrip probabilistische planning, het kritieke pad en float. Ook wordt het verschil uitgelegd tussen SBS: System Breakdown Structure en WBS: Work Breakdown Structure. Een goede planning begint met een deugdelijke WBS ook wel de werkpakketten genoemd.

In dit artikel wordt ingegaan op de status van een VTO (verzoek tot opheldering) en een start (werk) gesprek. Hieruit blijkt dat hetgeen een inschrijver verklaart onderdeel wordt van de te sluiten overeenkomst. In een dergelijk gesprek mag de aanbesteder echter geen voorwaarden wijzigen, dit komt in strijd met het transparantiebeginsel.

Bij een project is het cruciaal te weten wie een volmacht heeft voor de vertegenwoordiging van een partij. Aan de orde komen paragraaf 2 lid 4 UAV en vanuit de GC 2005 wordt gekeken naar paragraaf 2.1, 2.4 en 2.6. Ook wordt aandacht gegeven aan een volmacht register en het actueel houden daarvan.

In dit artikel wordt ingegaan op de betekenis van het woord planning, het kritieke pad, alsmede de vraag welke partij dat procesmatig dient te bewaken.

Wat zijn de criteria voor een beroep op offertekosten? Paragraaf 36 lid 4 UAV 2012 en paragraaf 45 lid 3 GC worden behandeld.

Ingegaan wordt o.a. op de positie van een voorgeschreven hulppersoon (paragraaf 5 lid 5 GC) en de acceptatieprocedure.

Wat is de impact van de wet private kwaliteitsborging in relatie tot de aanpassing van het Burgerlijk Wetboek? Het handelt om een opleverdossier (NPR 8092); omkering bewijslast, en verscherpte waarschuwingsplicht.

De gevolgen van archeologie worden behandeld vanuit de stelsels RAW 2020 (paragraaf 32), de GC 2005 (paragraaf 13 lid 7) en de concept tekst GC 2020, paragraaf 4 lid 4 de afstemmingsplicht m.b.t. conditionering.

Het begrip "Validatie" wordt besproken in de context van de NEN ISO 9001; de ISO/IEC 15288, in relatie tot paragraaf 19 GC. Naast het ophalen van klantwensen en de vertaling in eisen wordt ook ingegaan op aan te leveren validatiebewijs.

Wat zijn de voorgenomen wijzigingen in de nieuwe UAV-GC 2020 t.o.v. de GC 2005? Exit paragraaf 13 en introductie afstemmingsplicht ON t.a.v. omgeving.

Het begrip "Verificatie" wordt uitgediept in de context van de NEN ISO 9001; de ISO/IEC 15288. Beknopt wordt stilgestaan bij het verificatieproces, verificatieplan en verificatiemethode.

De EMVI boete wordt gezien als een gefixeerde schadevergoeding. De regeling van de boete is uitgewerkt in artikel 16 basisovereenkomst en paragraaf 36 GC.

Beloftes uit een plan van aanpak (EMVI plan) worden eisen van de overeenkomst. Binnen schrijven = buiten doen! Die eisen kunnen alleen via de ON wijziging van paragraaf 15 worden gewijzigd en middels acceptatie door de OG.

Wat houdt back tot back contracteren in en welke criteria stelt de rechtspraak? Wat betekent de clausule "if paid when paid"?

Wat zijn criteria te komen tot de keuze voor een bouworganisatiemodel en wat is de rol van de beheerder (assetmanager) binnen het ontwerp?

Welke handvatten biedt de S-curve, waarbij contractuele bouwtijd wordt afgezet tegen productie? Wanneer kan een ON maximale invloed uitoefenen op een project; hoe kan de ON (financieel) voorspelbaar worden?

De GC maken geen onderscheid tussen bindende en niet bindende informatie. In de tender moeten de (top) eisen al worden geanalyseerd en dient al aandacht te worden besteed aan het verificatie proces en het PKP: projectkwaliteits plan.

De begrippen systeem, objecten binnen een systeem, raakvlakeisen en de systeemgrens worden behandeld.

In de bijdrage wordt ingegaan op het begrip overmacht (artikel 6:75 BW). Tevens wordt gekeken naar besluiten van overheden en welke partij de gevolgen dient te dragen onder de UAV 2012 (paragraaf 6 lid 13) en de GC 2005 (paragraaf 11 lid 3).

Betreft coördinatie een inspanningsverbintenis of ook deels een resultaatsverplichting? Paragraaf 8 lid 4 GC bepaalt dat in de aanbieding de kosten voor coördinatie moeten zijn verdisconteerd.

Paragraaf 29 lid 3 UAV (situatie buiten is anders dan werd voorgespiegeld) wordt afgezet tegen paragraaf 13 GC de afstemmingsplicht van een ON. Wat is de betekenis van paragraaf 15 UAV: is de aannemer ook verantwoordelijk voor zaken in de bodem?

De SCB methodiek dient altijd gelinkt te zijn aan een vast kader, bijvoorbeeld het Kader Contractbeheersing Rijkswaterstaat. SCB bestaat uit een mix van toetsen door OG: de systeemtoest, de procestoest en de producttoets.

Besproken worden de formule van de prijswijziging (paragraaf 45 lid 2 GC) en de offertekosten van paragraaf 45 lid 3 GC. Indirecte kosten worden benoemd in de SSK 2010, Bijlage III.

De prijsaanbiedingsprocedure van paragraaf 45 GC wordt besproken. Ook het begrip fictieve aanvaarding door OG van de prijs (paragraaf 45 lid 6) wordt besproken.

Een verhandeling over het SE proces vanuit de ISO 15288 in relatie tot het ontwerpproces van een GC werk.

Schriftelijk waarschuwen, ook precontractueel, is van belang. Zonder melding heeft de ON geen financiële aanspraak. In de tender dient de inschrijver zich te voorzien van professionele bijstand, het niet kennen van de regels wordt een ON hard aangerekend.

De Gids Proportionaliteit geeft spelregels of en zo ja in hoeverre van de GC 2005 mag worden afgeweken. Advies 301 van de Cie. Van Aanbestedingsexperts wordt besproken. Ook de juridische status van de adviezen van de Cie. Van Aanbestedingsexperts komt aan de orde in een besproken vonnis van de Rechtbank Gelderland.

Hoe moet een eis worden geformuleerd (eisen aan eisen); eisanalyse en toepasselijkheid van algemeen genormeerde eisen die niet door de overeenkomst worden aangestuurd, staan centraal in dit artikel.

Het stelsel van vergunningen binnen de GC wordt verkend. Ook de definitie van een DO vanuit de DNR-STB 2014 en de NEN 2574 komt aan de orde in relatie tot de inspanningsverplichting voor opzetvergunningen.

De begrippen oplevering, kleine gebreken en fictieve oplevering komen binnen de context van paragraaf 24 GC aan de orde.

Aan de orde komen de soorten stelposten; de bruto systematiek en opslagpercentages. Daarnaast een vergelijk van de regeling tussen UAV 2012 en GC 2005.

Welke partij binnen een bouwcontract is als eerste aan zet? Wie is de debiteur en wie de crediteur? Wat is de medewerkingsplicht van een OG (artikel 6:58 BW) en wat zijn de gevolgen van crediteursverzuim?

Wat is de rol van de consultant in een GC contract. Welke spelregels gelden er voor de aansprakelijkheid (DNR 2011) in relatie tot de inspanningsverplichting?

Besproken wordt de aansprakelijkheid van de OG voor informatie: bindend versus niet bindend, informatief of indicatieve informatie, waarbij paragraaf 3 lid 2 GC een cruciale rol speelt.

De acceptatie door OG van een document van ON heeft niet tot gevolg dat de eisen van de overeenkomst wijzigen.

Acceptatie werkt als een stoplichtmodel (paragraaf 23 lid 9 GC). Als OG de procedure onnodig temporiseert, kan deze aansprakelijk zijn: paragraaf 23.16 GC in relatie tot paragraaf 44 lid 1 sub a GC.

Beknopt wordt ingegaan op de economische functie van een bestek en de uitspraak 224 van de Cie. van aanbestedingsexperts in relatie tot de te kiezen contractvorm bij bouwrijp maken.

Kwaliteitsborging en afwijkingenmanagement staan centraal bij de uitvoering van werken. Er wordt bijzondere focus gelegd op aspecten van waterbouw.

Nieuw aan te leggen rioolstelsels lenen zich beter voor een GC contract dan de renovatie van bestaande stelsels. In dat geval kan Hoofdstuk 25 RAW een dominante rol vervullen.

Hoofdstuk 81 RAW wordt afgezet tegen een innovatief contract. Tevens komt de flexibele uitvoeringstermijn aan de orde.

De gevolgen van het aantreffen van K&L worden besproken vanuit het RAW kader (positie 01.09). Daarnaast aandacht voor de CROW 250/500 publicatie en de status daarvan.

Behandeld worden de afstemmingsplicht van een ON (paragraaf 13 GC), het risico van verontreiniging, archeologische vondsten, niet gesprongen explosieven (NGE) alsmede de CUR Aanbeveling 105: risicoverdeling geotechniek.

Het betalingsgedrag van opdrachtgevers wordt tegen het licht gehouden van de Gids Proportionaliteit.

Aan de orde komen planningsmanagement, omgevingsmanagement en risicomanagement (NEN ISO 31000).

Er wordt nader ingegaan op de termen PVE, VO, DO en UO in relatie tot de DNR-STB 2014.

Er wordt een link gelegd tussen de GC het wettelijke regime: Aanbestedingswet en Gids Proportionaliteit, Aanneming van werk en het algemene verbintenissenrecht van Boek 6.

De diverse contractdocumenten worden besproken alsmede de rangregeling bij tegenstrijdigheden (artikel 3 lid 2 Basisovereenkomst).

Er wordt ingegaan op de structuur van een GC contract: het verschil tussen artikelen en paragrafen. Ook de zogenoemde "indien en tenzij" paragrafen komen aan bod in relatie tot de Gids Proportionaliteit.